Beleidsterm van het jaar verkiezing #BTvhJ

Onze goede vriend Nietzsche liet zich ooit ontvallen dat mensen die een vreemde taal beperkt beheersen, daar veel meer plezier van hebben dan zij die het goed spreken. Want geluk vaart op oppervlakkige kennis, aldus Nietzsche.

Wij zijn het daar niet mee eens. Zeker niet als het over de edele taal der beleid gaat. We begrijpen dat veel mensen zich gelukkig prijzen om niet iedere dag deze taal te moeten spreken, lezen of schrijven. Maar voor ons, vrienden van de publieke zaak, en liefhebbers van beleidsjargon, gaat er geen dag voorbij zonder dat we ons verder willen verdiepen in deze mooie maar toch wel vreemde taal.

En gelukkig staan we daarin niet alleen. Al zes jaar lang delen mede-liefhebbers hun observaties over de ontwikkeling van deze taal. Op Twitter krijgen we via #BTvhJ iedere maand de laatste trends in beleidsland mee. En dat is hard nodig. Want als er één taal is die ieder jaar verandert, dan is het wel de beleidstaal. Wat voor de buitenstaander een ietwat saaie, suffe, weinig creatieve, en vooral vervelende wereld lijkt is voor de kenner, de purist, een feestelijke zoektocht naar dynamiek, stabiliteit, nuance, daadkracht, strategie, consensus, politiek, checks, balances en uiteindelijk een zoektocht naar de ultieme taal voor democratie.

Wilt u ook bijdragen aan deze online en up-to-date etymologische verslaglegging van de ontwikkeling van het beleidsjargon? Meld u op #BTvhJ. Wilt u een gooi doen naar de Kalibreerbokaal, en de verkiezing dit jaar winnen? Hieronder kunt u lezen wie u voor zijn gegaan. Inzendingen voor 2018 kunt u tot 18 december sturen naar #BTvhJ2018 of naar info@publiekewaarden.nl.

Succes en veel plezier!

Vriendelijke groet,

De jury


2017: Valboete

2016: Startstreepmutaties

2015: Pensioenaftopping

2014: Brede Regietafel Jeugd

2013: Maatwerkcompensatie

2012: Onnodige Zorg

De Beleidsterm van het Jaar 2017! #BTvhJ

Waar we in het verleden Nietzsche, Wittgenstein en T.S. Eliot aanriepen om onze liefde voor taal en terminologie te onderstrepen, lijkt het niet meer dan logisch om die reeks in 2017 aan te vullen met drie Australische denkers. We kennen ze als ‘De Beegees’. Gebroeders Gibb, voor intimi. Ze schreven de volgende historische woorden:

“It’s only words, and words are all

I have to take your heart away

You think that I don’t even mean

A single word I say”

Beegees, 1967

Wie welke woorden precies gebruikt om wiens hart te veroveren, laten we aan uw verbeelding over. Politici die beleidsmakers proberen te verleiden? Of vice versa? Beleidsmakers, uitvoerders? Of gezamenlijk burgers? Het wantrouwen dat uit de tweede zin blijkt, baart ons vooral zorgen. Als liefhebbers der beleidsetymologie, als liefhebbers der publieke zaak. Zeker gezien uw inzendingen afgelopen jaar. De animo was groter dan ooit. De jury constateert dat de kracht van een robuuste beleidsterm aan inflatie onderhevig is. Dat zal een combinatie zijn van het aantal nieuwe beleidstermen dat het publieke levenslicht zag, maar ook van het gemak van het gebruik van nieuwe termen, in plaats van het hergebruik van bestaande termen. Ook in de wereld der beleidsterminologie zou de jury graag enige mate van duurzaamheid en hergebruik zien. Onze beleidstaal kan weliswaar niet zonder vernieuwing, maar een te vluchtig gebruik van taal leidt tot wantrouwen. Wij delen die observatie met de Beegees. Vele termen uit eerdere jaargangen van deze uitreiking waren binnen een half jaar weer uit zwang. Wie herinnert zich koeienexplosie, startstreepmutaties, of ontschaping nog? Exact.

Hoe dan ook. U participeerde volop. Maar u nomineerde ook vele termen, die reeds in andere jaren op het nietsontziende netvlies van onze beleidsjargonista’s terecht kwamen. Maar ‘rechtspositie dieptevraag’, ‘hobbyvogels’, ‘tele-dermatologie’ de ‘vergewisplicht’ ‘verwonderadressen’ en de immens populaire ‘zelfredzaamheidsmatrix’ verdienen het om genoemd worden. Opdat wij niet vergeten.

Daarnaast viel het de jury op dat een deel van de genomineerde termen een hang naar standaardisatie in tijden van diversiteit en maatwerk lijken uit te drukken: ‘Zorgclustermodel’, ‘Kloonpolis’ (zie ook onder), ‘Basispad’, ‘Doorsneesystematiek’ en natuurlijk de ‘Harmonisatiekarakteristieken’. Om van ‘De wasstraat’ nog maar te zwijgen: Je kan kiezen uit 4 programma’s voor het reinigen, eventueel met onderkant wassen en glimpoets. En dan komt je wagen er weer blinkend uit. Duur, maar efficiënt. Alleen is je auto altijd net niet helemaal schoon. Die waarschuwing wil de jury bij deze afgeven.

Hoe dan ook, de jury kwam tot de volgende shortlist:

Transparantiekalender
Een kalender om duidelijk te maken wie, wanneer, welke gegevens moet aandragen om in de toekomst transparantie te kunnen garanderen (vooralsnog is ons geen kalender bekend waarop staat wanneer wat transparant gemaakt wordt).

Kloonpolis
Net als transparantiekalender een heerlijk assonantie-rijke term. Het oor wil ook wat, ten slotte. De term drukt uit dat verzekeraars onder verschillende noemers, dezelfde polissen aanbieden (met andere service). Zo is marktwerking niet bedoeld, natuurlijk.

Ondermijningsbestrijdingfonds
Spreek het hard op uit, en proef die zweem van binnenrijm die over uw tong streelt. Het is bijna jammer dat ‘fonds’ er nog aan vastgeplakt is. Verder drukt het exact uit wat het is. Een zeldzaamheid bij een nominatie. Een fonds om ondermijning te bestrijden. Punt.

Tariefopstapje
Bekend van ‘maakt u wel optimaal gebruik van uw tariefopstapje VPB in 2018?’ Met name het verkleinde ‘je’ achter het zelfstandig naamwoord ‘tariefopstap’ (op zich ook nominatiewaardig’) maakt het een oer-Hollandse beleidsterm. Het opstapje drukt ook maar twee keer modaal uit ten slotte.

Netflix-tarief
Netflix als inspirator voor de WMO-financiering. In 2017 kan het gewoon! Het ‘Netflix-tarief’ moet de eigen bijdrage vervangen door een vaste bijdrage voor iedereen. Of je nu veel series kijkt, of niet.

Bekwaamheidsdeskundige
Net als indiener en oud-winnaar Louis Teunissen verwonderde de jury zich zeker de helft van de haar toebemeten tijd over het pleonastische karakter van deze term. In een poging tot nadere definitie, kwam de jury niet verder dan: diegene die in bezit is van een bekwaamheidsverklaring (niet te verwarren met een diploma).

De opmarsdas
Na de probleembever en de terreuroehoe, het wolvenprotocol en het potvisprotocol, mogen we nu ook De Opmarsdas tot het zoölogische deel van het beleidslexicon rekenen. De das is in opmars. Deze term drukt dat uit. Overigens is niet iedere das een opmarsdas, maar dat terzijde.

Remplaçantenmakelaar
Nu de huizenmarkt op slot zit, richten makelaars zich blijkbaar ook op remplaçanten. Remplaçant komt van het werkwoord remplaceren. De rest is gesneden koek, dunkt ons.

Wederopbouwbalkons
Balkons die binnenkort weder (op) gebouwd moeten worden. Vroeger was blijkbaar niet alles beter.

Pilot Persoonsgericht Executie
Voordat u massaal in de pen klimt, heeft iets met geld en schulden te maken.

Flexnomaden
Een soort hervestigingsnomaden, alleen dan op de arbeidsmarkt. Komt soms in combinatie voor.

Maar er kan er maar een de winnaar zijn. De beleidsterm van het jaar 2017 is: Valboete. De jury moet zich tot het uiterste beheersen om niet te vervallen in een exposé over valboete, boeteval, zondeval, valzonde, erfzonde, schuld en boete, en boeteschuld, de term ‘valboete’ spreekt voor zich. Daar hebben we Dostoevsky, de bijbel en Weber niet voor nodig. Valboete dus. Een boete die mensen schenen te krijgen, als ze hun alarmknop gebruikten als ze gevallen waren, maar die bij navraag door de minister van VWS zelden concreet geïnd leek te worden. Ook waren er bij de NZA geen meldingen binnen gekomen. Toch bleken ze in de buik van de bureaucratie eind december wel degelijk geïnd te worden.

Tevens sprak de minister de wens uit dat de term niet ‘De Van Dale’ zou halen. Edoch, bij deze is het de beleidsterm van het jaar 2017. Niet omdat de jury valboetes toejuicht, integendeel. Maar omdat de term symptomatisch is voor de identiteitscrisis waar de publiek zaak in verkeert en waar de ruïnes van New Public Management, dogmatische zelfredzaamheidsideologie, hypersymboolpolitiek en eigengereid individualisme leiden tot performatieve termen waar het Thomas Theorema een puntje aan kan zuigen en waardoor de res publica het onderspit delft. ‘If men define situations as real, they are real in their consequences.’ En daarmee is de valboete exemplarisch voor alle nominaties. Ze drukken uit dat we zoekende zijn. Naar nieuwe verhoudingen tussen politiek, beleid en uitvoering. Naar een evenwicht tussen paternalisme en laissez faire. Naar nieuwe verhoudingen tussen collectief en individu. De nominaties getuigden daar, voor wat de jury betreft allen van. Daarmee gaan we inderdaad in tegen de Beegees-doctrine. It’s more than words, zouden we willen amenderen. Maar goed. Ander decennium, andere band. Andere broers.

En daarmee sluiten we dit juryrapport af. We feliciteren Rina Beers met haar nominatie van de beleidsterm van het jaar. Het grote IPW-prijzen pakket komt snel je kant op! Over de uitslag kan worden gecorrespondeerd via #BTVHJ (twitter).

Rest ons u als liefhebber van beleidstaal te wijzen op het speciale transformatielexicon dat we ontwikkelden met 50 termen die specifiek over de transformatie in het sociale domein gaan: https://publiekewaarden.nl/transformatie-lexicon-2017/

De anonieme en bevooroordeelde jury